Chiều cao không chỉ phụ thuộc vào di truyền, lưu ý quan trọng về việc phát triển chiều cao ở trẻ em

Bộ gen di truyền của cả cha và mẹ luôn có vai trò quan trọng nhất trong việc xác định chiều cao của trẻ. Nhưng đây không phải là yếu tố duy nhất có ảnh hưởng mà còn có nhiều yếu tố bên ngoài khác như điều kiện sống và chế độ ăn uống. Nếu biết cách tập luyện và kiên trì ứng dụng, những điều này có thể ảnh hưởng tích cực đến chiều cao của trẻ em một cách đáng kể. Hãy xem xét lại cơ chế và các đặc điểm cơ bản trong sự phát triển chiều cao của trẻ em, theo đó, cha mẹ có thể có thể giúp trẻ tăng chiều cao và khỏe hơn, thông qua các phương pháp đơn giản và hiệu quả.

Xương trong cơ thể chúng ta hình thành và phát triển như thế nào?

Giai đoạn phôi thai

Xương phát triển từ lớp trung bì và phát triển qua 3 giai đoạn: màng, sụn và xương. Bộ xương màng ở người hình thành vào tháng thứ nhất của bào thai. Màng biến thành sụn vào đầu tháng thứ hai và được thay thế dần bằng xương ở cuối tháng này của phôi. Bước sang tháng thứ 3, thai nhi với phần khung xương phát triển rất nhanh, với sự phân chia rất rõ ràng các khớp khuỷu, đốt ngón ở cả bàn tay và bàn chân. Sang tháng 5-6, các khớp ở tay và chân đã bắt đầu cử động. Ở tuần thứ 18, chân tay bé có thể vung, đạp. Sang tháng 7-8, cơ phát triển quanh xương. Tháng cuối cùng của thai kỳ, về cơ bản xương của bé đã thành xương cứng với đầy đủ các bộ phận nhưng xương vẫn rất mềm.

Xương ở giai đoạn tháng thứ 3: Phát triển đốt, khớp, khuỷu, ngón ở tay và chân

Giai đoạn sau khi sinh: 

Bộ xương người chia làm ba phần là xương đầu, xương thân và xương chi. Người ta phân chia thành 4 loại xương là: Xương dài; xương ngắn; xương dẹt, xương hình bất định. Nơi tiếp giáp giữa các đầu xương gọi là khớp.

Hình 1: Bộ xương người nhìn từ đằng trước

Ở trẻ em (có sụn phát triển ở các đầu xương (màu xanh). Hình  B, ở người lớn (không còn sụn phát triển ở đầu xương).

Cấu tạo của xương

Cấu tạo xương dài ở trẻ em với sụn phát triển ở đầu xương.

Cấu tạo của xương dài: Hai đầu xương là mô xương xốp chứa tủy đỏ xương. Bọc hai đầu xương là lớp sụn. Đoạn giữa là thân xương hình ống, cấu tạo gồm màng xương mỏng ở ngoài cùng, vỏ xương và khoang xương chứa tủy xương.

Cấu tạo xương ngắn, xương dẹt, xương bất định: bên ngoài là mô xương cứng, bên trong là mô xương xốp chứa tủy xương.

Sự phát triển của xương diễn ra như thế nào?

Ở trẻ sơ sinh phần lớn các xương được tạo nên bằng chất liệu sụn, và khi trẻ phát triển, sụn này dần dần biến thành xương – qua một tiến trình gọi là tiến trình cốt hóa. Xương to ra về chiều ngang là nhờ các tế bào màng xương phân chia tạo ra những tế bào mới đẩy tế bào cũ vào trong rồi hóa xương. Xương dài ra là nhờ quá trình phân bào ở sụn tăng trưởng còn được gọi là các điểm cốt hóa của xương. Với các xương dài chúng nằm ở đầu xương và khi trưởng thành sẽ cốt hoá và hoà nhập với thân xương. Các xương ngắn, xương dẹt đều có sụn tăng trưởng là phần sụn bao bọc xung quanh. Ở trẻ nhỏ, thành phần chủ yếu của các xương ở vùng cổ chân và cổ tay là sụn nên chưa hiện hình trên phim. Các sụn tăng trưởng ban đầu là tổ chức sụn không cản quang, sau đó cốt hóa dần mới hiện hình trên phim chụp. Mỗi sụn tăng trưởng được cốt hóa ở mỗi một thời điểm khác nhau của tuổi đời.Vì vậy, chúng hiện hình trên phim X quang cũng ở các thời điểm cũng khác nhau.

Trẻ em lớn lên như thế nào?

Trẻ lớn lên theo chiều cao khi các xương của cháu phát triển dài ra và to ra. Ở các xương dài, sức tăng trưởng này không diễn ra trên toàn bộ chiều dài của các xương mà chủ yếu là ở hai đầu xương do sự phát triển của sụn tăng trưởng, đặc biệt là ở các vị trí đầu xương ở gần gối, gần khớp vai, gần cổ tay. Sự tăng trưởng xẩy ra từ từ trong suốt thời thơ ấu. Tuy nhiên đến tuổi dậy thì, con trai và con gái đều bộc phát lớn hẳn lên. Đến tuổi thanh niên, xương phát triển chậm lại rồi không phát triển dài ra nữa. Khi đó sụn tăng trưởng ở đầu xương không còn khả năng hóa xương do đã biến đổi thành xương, vì thế trẻ không cao thêm, trên phim chụp XQ của xương sẽ không thấy hình ảnh sụn tăng trưởng ở đầu xương nữa. Như vậy, khi đi chụp XQ chi dưới mà thấy hiện hình ảnh sụn tăng trưởng thì không thể cao hơn được nữa. Con gái thường ngừng phát triển chiều cao sớm hơn con trai khoảng 1 hay 2 năm, nên chiều cao trung bình ở con trai lớn hơn con gái.

Làm thế nào để con phát triển chiều cao một cách tốt nhất.

Chiều cao của con người ảnh hưởng bởi các yếu tố: dinh dưỡng; di truyền; rèn luyện thể lực, môi trường sống…Trẻ có 3 giai đoạn mà cơ thể tăng trưởng rất nhanh về chiều cao đó là thời kỳ bào thai, giai đoạn từ sơ sinh đến 3 tuổi và giai đoạn tiền dậy thì, người ta còn gọi là 3 giai đoạn vàng để phát triển chiều cao. Để trẻ phát triển chiều cao, cha mẹ cần nắm bắt 3 giai đoạn vàng để phát triển chiều cao và tác động vào 3 yếu tố chính liên quan đến phát triển chiều cao của trẻ là:

Yếu tố dinh dưỡng

Trong ba năm đầu đời và xoay quanh cột mốc trẻ dậy thì, sự phát triển thể chất của trẻ xảy ra một cách vượt bậc, thậm chí cha mẹ có thể thấy rõ qua từng tuần, từng tháng. Để được như vậy, khía cạnh quan trọng nhất làm tăng chiều cao cho con là bạn cần đảm bảo bé có được một chế độ dinh dưỡng phù hợp.

Cụ thể là các loại thực phẩm mà trẻ tiêu thụ phải giàu dưỡng chất và cân bằng, phải bao gồm protein, carbohydrate, chất béo và vitamin theo tỷ lệ chính xác. Nhằm giúp cho quá trình dài ra của xương, việc bổ sung canxi cho bé đúng cách là thông qua chế độ ăn uống thay vì dùng các sản phẩm nhân tạo.

Ngoài ra, bạn cũng phải đảm bảo rằng trẻ cần tránh xa đồ ăn vặt giữa các bữa ăn để giúp sự hấp thu các chất từ bữa ăn chính là hiệu quả nhất. Thực đơn cho trẻ cần chế biến từ các thực phẩm tươi sống, tránh các thức ăn nhanh, chế biến sẵn như bánh mì kẹp thịt, đồ uống có ga và đồ chiên ngập dầu mỡ nói chung. Lúc này, một chế độ ăn uống cân bằng không chỉ cung cấp các chất dinh dưỡng phù hợp để tăng chiều cao cho con bạn mà còn giúp bé khỏe hơn, thông minh hơn theo mọi mặt.

Ở trẻ em, xương phát triển dài và to ra nhờ quá trình chuyển từ sụn thành xương gọi là “quá trình cốt hóa”. Quá trình này cần nguyên liệu gồm canxi, phospho và sự tham gia của các yếu tố vận chuyển, hoạt hóa như: vitamin D, Calcitriol, Osteocalcin, Vitamin K2…Các thực phẩm giàu canxi như: tôm, cua, cá, tép, ốc, trứng gà, sữa, sữa chua, phô mai,…Khi cơ thể được cung cấp đầy đủ canxi, phospho, quá trình cốt hóa được bắt đầu. Khi đó Vitamin D3 được chuyển thành dạng hoạt động là Calcitriol, chất này sẽ tiến đến “tạo cốt bào” (chất cơ bản nằm trong xương) để kích thích sản xuất osteocalcin – yếu tố sẽ nằm trên bề mặt xương giúp tăng cường đưa canxi vào trong xương. Tuy nhiên, osteocalcin được tạo cốt bào sản xuất ra chưa có khả năng vận chuyển canxi vào xương ngay, mà cần có sự hoạt hóa của vitamin K2. Vitamin K2 giúp kích hoạt osteocalcin ở dạng chưa hoạt động sang dạng hoạt động, và osteocalcin dạng hoạt động mới gắn được với canxi, đưa canxi vào trong xương, giúp xương phát triển dài và to ra.

Vitamin K2 do vậy có tác dụng chống bệnh còi xương, loãng xương. Nếu thiếu vitamin K2, lượng canxi hấp thu vào cơ thể sẽ không được sử dụng hiệu quả và có thể gây nguy hiểm.

Vitamin K2 có nhiều trong phô mai, đậu phụ, đặc biệt đậu phụ lên men kiểu Nhật (Natto), bơ, lòng đỏ trứng. Trên thị trường hiện nay có nhiều sản phẩm bổ xung vitamin K2 dưới dạng MK7.

Rèn luyện thể lực

Tập thể dục thể thao là yếu tố quan trọng không kém việc bổ sung dinh dưỡng. Muốn cơ thể phát triển tốt, khỏe mạnh, có chiều cao như ý muốn bạn nên tạo thói quen tập luyện thể dục thể thao ngay từ tuổi nhỏ với các bài tập phù hợp từng lứa tuổi. Nên duy trì các bài tập nhảy cao, nhảy xa, đánh xà, bơi,.. nhằm vươn dài người, kéo căng cơ, kích thích cột sống và các xương phát triển. Sự vận động cơ bắp sẽ kích thích, đẩy mạnh quá trình chuyển hóa năng lượng, trao đổi chất, thúc đẩy tăng trưởng cơ thể, tăng cường lượng canxi vào mô xương giúp xương vững chắc hơn và phát triển tốt hơn. Thời gian tập luyện với cường độ cao kéo dài 1,5 – 2 giờ/ ngày có thể làm tăng GH lên 3 lần. Việc tập luyện thể dục thể thao vào ban ngày còn giúp tăng GH vào ban đêm. Việc tập luyện cần được duy trì điều độ và tăng cường độ dần đều theo thời gian, nếu chỉ tập luyện nhẹ nhàng trong một thời gian ngắn hay tập luyện nặng quá lầu thì không thúc đẩy phát triển chiều cao. Vì lợi ích như vậy, cha mẹ cần hướng dẫn và tạo cho con thói quen tập thể dục hàng ngày với những bài thể dục vừa sức, phù hợp với độ tuổi của trẻ.

Các bài tập kéo giãn cơ thể, dù chúng chỉ là những bài tập đơn giản, có thể có tác động rất lớn đến chiều cao của con bạn. Như vậy, ngay từ khi trẻ có ý thức và biết hợp tác, cha mẹ cần giới thiệu, hướng dẫn hay làm mẫu cho con các bài tập kéo giãn xương khớp toàn thân, điều kiện tốt hơn cho quá trình tăng chiều cao.

Trong thực tế, việc thực hiện các động tác kéo dài này sẽ giúp kéo dài cột sống và cũng cải thiện tư thế của con bạn mọi lúc mọi nơi mà không tốn quá nhiều thời gian, công sức. Các bài tập có thể là những động tác đơn giản tiến hành lồng ghép trong những sinh hoạt hằng ngày. Ví dụ như mẹ có thể đứng trên đầu ngón chân của mình, lưng dựa vào tường để kéo căng các cơ ở chân và yêu cầu trẻ bắt chước làm theo. Một bài tập đơn giản khác là cho trẻ ngồi trên sàn với hai chân dang rộng và vươn tay chạm vào hai ngón chân bằng hai tay.

Yoga không hẳn là một bộ môn tập luyện dành riêng cho người lớn mà còn dành cho trẻ em, nhất là các trẻ dậy thì. Thực hành yoga lâu đời cũng bao gồm rất nhiều bài tập thúc đẩy kéo dài và cân bằng cơ thể. Vì vậy, đây cũng là phương pháp lý tưởng cho trẻ em để làm cho chúng cao hơn.

Mặc dù một số động tác yoga trông có vẻ nhẹ nhàng, khoan thai, việc tập luyện bộ môn này lại luôn khiến cho toàn bộ cơ thể phải nỗ lực hoạt động tập trung cao độ, duỗi các cơ cánh tay, lưng và thậm chí cả hai chân. Sau đó, toàn cơ thể lại phải cố gắng giữ hình dạng này càng lâu càng tốt, để đạt hiệu quả chắc chắn hơn.

Nhảy dây cũng là một bài tập đơn giản, lặp đi lặp lại liên tục. Tuy vậy, nó cũng không dễ dàng để thực hiện trong suốt một thời gian nhất định mà không đòi hỏi tính kiên trì.

Khi nhảy dây, cơ thể đòi hỏi tất cả các cơ bắp đều phải vận động và tập trung. Sức bật đòi hỏi đôi chân cần lặp lại nối tiếp nhau trong thời gian rất ngắn cũng là một bài tập tuyệt vời nếu bạn muốn con trở nên cao hơn. Khi đó, cơ thể kéo dài hoàn toàn khi trẻ nhảy qua dây, thúc đẩy sự phát triển theo chiều dọc.

Ngủ đủ giấc

Giấc ngủ cũng là một phần rất quan trọng vì quá trình phát triển chiều dài xương chủ yếu diễn ra vào ban đêm. Các nhà khoa học ở Hoa Kỳ thấy rằng 90% sự phát triển của xương diễn ra vào lúc ngủ hoặc nghỉ ngơi; thiếu ngủ hoặc thức trăng đêm sẽ làm ảnh hưởng đến phát triển chiều cao dần đều theo thời gian. Ngủ ngon, ngủ sâu giúp cơ thể tiết hormone tăng trưởng, giúp tăng hấp thu canxi, kích thích xương dài ra và phát triển thể chất toàn diện. Số giờ ngủ tuỳ nhu cầu của mỗi lứa tuổi, song nhìn chung trẻ cần ngủ trên 8 giờ một ngày.

Một số hiểu biết sai lầm về tăng chiều cao

Mỗi bé sơ sinh, trẻ nhỏ và thanh thiếu niên đều có các mốc trưởng thành và phát triển khác nhau. Chế độ ăn kiêng dành cho lứa tuổi thanh thiếu niên không được khuyến khích vì đây là giai đoạn cần nguồn dinh dưỡng thiết yếu để tăng trưởng về cân nặng và chiều cao của trẻ. Nếu trẻ có tăng cân hơn, đừng vội áp dụng các biện pháp ăn kiêng như người trưởng thành mà hãy hỏi ý kiến bác sĩ để có những điều chỉnh phù hợp cho đến khi con bạn trưởng thành.

Trên thị trường quảng cáo nhiều thuốc hoặc thực phẩm chức năng làm tăng chiều cao, tuy nhiên hầu như các thuốc này có thành phần chính là Canxi, vitamin D3, vitamin K2 (MK7). Ngoài ra, một số loại thuốc hoặc thực phẩm chức năng có thành phần hormone tăng trưởng.

Hormone tăng trưởng có tên là Growth hormone (GH), do thùy trước tuyến yên tiết ra có tác dụng ảnh hưởng đến hầu như toàn bộ các mô bào trong cơ thể, kích thích tăng trưởng của tế bào, làm tăng cả kích thước và kích thích quá trình phân bào, ảnh hưởng lên toàn bộ quá trình trao đổi chất ở tất cả tế bào, tăng quá trình phân giải mô mỡ để giải phóng năng lượng, giảm sử dụng glucose, tác động gián tiếp đến mô sụn và xương. Quá trình bài tiết hormone tăng trưởng được cơ thể tự điều hòa phù hợp với giai đoạn phát triển của cơ thể. Thuốc chứa hormone tăng trưởng là chế phẩm tổng hợp bằng công nghệ sinh học tái tổ hợp gen người (hGH=human growth hormon), được dùng trong một số bệnh, trong đó có làm tăng chiều cao cho trẻ em tuổi đang lớn có chiều cao khiêm tốn mà khi xét nghiệm có nồng độ GH máu thấp, nhưng cũng ở mức hạn chế. Với trẻ có chiều cao khiêm tốn nhưng không do thiếu GH thì dùng hGH không có hiệu quả. Khi dùng hGH với liều cao hoặc kéo dài thì sẽ gây ra nhiều tác dụng phụ như: giữ nước, phù, sưng ngón tay, to vú (nam), nhức đầu, ngủ gà, sưng đau khớp, đầy bụng. Dùng hGH lâu dài, nhất là dùng ở người đã hết thời kỳ phát triển, có thể gây ra chứng to các đầu chi, tăng tần suất bị đái tháo đường, tim mạch, u ác tính đường tiêu hóa…

Vì vậy, bố mẹ cần cân nhắc khi sử dụng thuốc hoặc thực phẩm chức năng cho con mình, đặc biệt không được tự ý dùng hormone tăng trưởng để tăng chiều cao mà không có chỉ định của bác sĩ Vì việc hấp thu canxi qua thực phẩm vẫn còn nhiều hạn chế do quá trình chế biến hoặc mẹ không biết chính xác lượng canxi trong mỗi loại thực phẩm để cân đong đo đếm cho đủ. Do đó, trong giai đoạn mang thai ngoài những thực phẩm giàu canxi, mẹ cần tham khảo ý kiến bác sĩ để bổ sung thêm canxi cần thiết.

Hiện nay, có khá nhiều thực phẩm chức năng bán ngoài thị trường giúp hỗ trợ tăng chiều cao, tuy nhiên sản phẩm mang lại hiệu quả và sự an toàn khi sử dụng cũng không có nhiều. Trong số này phải kể đến SUMMELI, sản phẩm hỗ trợ tăng chiều cao được nhập khẩu 100% từ Pháp có nhiều điểm ưu việt. Dưới đây là thông tin và cách dùng theo khuyến cáo của nhà sản xuất. Muahanguudai giới thiệu đến bạn tham khảo thêm:

Sản phẩm SUM MELI